بخش عمده این تلفات (حدود ۷۵ درصد) در آسیا به ویژه چین و هند اتفاق می افتد که آلودگی هوا در آنها بسیار شدید است. بخش عمده این آلودگی نتیجه سوزاندن سوخت های فسیلی است و به استناد گزارشی که در ۱۳ نوامبر سال ۲۰۱۷ از سوی «پروژه جهانی کربن» (GCP) منتشر شده میزان انتشار کربن در جهان هر سال نسبت به سال گذشته رکورد زده است.
ارتباط میان بیماری های قلبی – عروقی و آلودگی هوا کاملا شناخته شده است. اما پژوهش های اخیر حجم روز افزونی از شواهد فراهم می کنند که هوای آلوده می تواند موجب طیفی از مشکلات و اثر منفی بر سلامت جسمی و ذهنی ما شود و در مواردی بیماری های منجر به مرگ تولید کند. در ادامه به هشت مورد از این آثار منفی بر اساس پژوهش های جدید نگاهی خواهیم انداخت.
۱. کیفیت پایین اسپرم
یک پژوهش که در تایوان انجام و نتایج آن در ژورنال پزشکی «شغل و محیط» منتشر شده نشان می دهد که افزایش سطح آلودگی هوا با کاهش کیفیت اسپرم مرتبط است. این پژوهشگران این آزمایش را روی ۶۵۰۰ مرد ۱۵ تا ۴۹ ساله که در تایوان زندگی می کنند انجام دادند و طی دوره های سه ماهه برای هر نفر، درباره تولید، فعالیت و ظاهر اسپرم آنها تحقیق کردند. سپس برآورد کردند که طی یک دوره دو ساله چه بر سر اسپرم این افراد خواهد آمد.
این دانشمندان یک رابطه همبستگی میان قرار گرفتن در معرض ذرات معلق در هوا و شکل و اندازه ناهنجار در اسپرم یافتند اما مقدار اسپرم تولیدش ده معمولا در هوای آلوده بیشتر بود که به عقیده نویسندگان این مقاله علتش احتمالا جبران تعداد اسپرم های ناهنجار و بد شکل است.
۲. پوکی استخوان
کاهش تراکم استخوان نشای از افزایش سن در افراد سالخورده رایج ترین علت شکستگی استخوان است که تعداد موارد آن در جهان به استناد «بنیاد بین المللی پوکی استخوان» به ۹ میلیون در سال می رسد و آن طور که دانشمندان در مقاله ای در ژورنال معتبر Lancet گزارش کرده اند، ممکن است میان آلودگی هوا و آسیب پذیری بیشتر به واسطه شکستگی ناشی از پوکی استخوان رابطه ای وجود داشته باشد.
این پژوهشگران نخست داده های مربوط به ۹.۲ میلیون نفر بالای ۶۵ سال را بررسی کردند و دنبال موارد پذیرش در بیمارستان به علت شکستگی استخوان در ایالت های شمال شرقی و ساحل میانی اقیانوس اطلس از ابتدای ۲۰۰۳ تا پایان ۲۰۱۰ گشتند.
آنها یافته های شان درباره این افراد را با ذرات معلق هوا (یکی ماز اجزاء آلودگی) در محل زندگی شان مقایسه کردند و به این نتیجه رسیدند که خطر شکستگی استخوان در آلودگی هوای بیشتر به ویژه در جوامع کم درآمد افزایش می یابد.
این پژوهشگران در مرحله دوم تحلیل، وضعیت ۶۹۲ مرد میانسال در منطقه بوستون را در نظر گرفتند و تاثیر قرار گرفتن آنها در معرض آلودگی هوا در گذر زمان را بررسی کردند. چیزی که مشاهده کردند این بود: مردانی که در مناطق آلوده تر به دود ماشین زندگی می کنند، مقدار هورمون پاراتیروئید کمتری دارند؛ هورمونی که در ساخت و نگهداری توده استخوانی نقش دارد. مردانی که در مناطق بسیار آلوده زندگی می کردند، نسبت به مردانی که در محله هایی با آلودگی کمتر زندگی می کردند، افت بیشتری در میزان تراکم استخوان شان نشان دادند.
۳. خطر سکته
سکته هر سال نزدیک به ۵ میلیون نفر را در سرتاسر جهان می کشد. به استناد مراکز کنترل و پیشگیری بیماری، سکته پنجمین عامل مرگ و میر در ایالات متحده و یکی از مهم ترین عوامل از کار افتادگی و معلولیت است. این در حالی است که موارد سکته رو به افزایش است. از این رو گروهی از پژوهشگران به نقش احتمالی عوامل محیطی در افزایش موارد سکته علاقه مند شدند.
آنها ۹۴ مقاله را مرور کردند که ۶.۲ میلیون مورد سکته در ۲۸ کشور جهان را در فاصله سال های ۱۹۴۸ تا ۲۰۱۴ گزارش می کردند. آنها دنبال همبستگی میان قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض آلودگی هوا (با ارزیابی آلودگی بر اساس میزان گازها و ذرات معلق موجود در هوا) و پذیرش در بیمارستان یا مرگ ناشی از سکته بودند.
آنها همبستگی آشکار و نزدیکی میان دوره های کوتاه قرار گیری در معرض مقادیر خاصی از آلودگی هوا و «پیامدهای ناگوار سکته» همچون از کار افتادگی و مرگ کشف کردند. این یافته ها در مه سال ۲۰۱۵ در ژورنال پزشکی بریتانیا (BMJ) منتشر شدند.
اگرچه تنها ۲۰ درصد از پژوهش هایی که مرور شدند مربوط به کشورهای در حال توسعه بودند، اما معمولا سطح آلودگی هوا در این کشورها بالاتر است و تعداد سکته هایی که در آنها گزارش می شود نیز خیلی بیشتر است.
۴. بیماری کلیه
یک پژوهش که روی سربازان سابق ارتش آمریکا انجام شد نشان داد که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا می تواند با افت کارکرد کلیه، بروز بیماری کلیوی و حتی نارسایی کلیه ارتباط داشته باشد. در این پژوهش که نتایج آن در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۷ به صورت آنلاین در ژورنال انجمن نفرولوژی آمریکا منتشر شد، پژوهشگران گزارش کردند که حتی قرار گرفتن در معرض مقادیر کم آلودگی هوا نیز می تواند بر کلیه ها اثر بگذاردت و اثر آن با افزایش مقدار آلودگی به صورت خطی افزایش خواهد یافت.
این دانشمندان داده های پزشکی مربوط به بیش از ۲ میلیون سرباز سابق آمریکارا که طی هشت سال به دست آمده بودند تحلیل کردند. از سوی دیگر اطلاعات مربوط به سطح آلودگی هوا را در مناطقی که این سربازان سابق زندگی می کردند نیز از طریق ماهواره های ناسا جمع آوری کردند.
یافته های آنها نشان می دهد که آلودگی هوا را حتی پایین تر از میزان مجازی که سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) تعیین کرده، می توان با تخریب تدریجی کلیه مرتبط دانست. آن طور که نویسندگان این مقاله نوشته اند، در مناطقی که سطح آلودگی بالاتر از حد مجاز باشند، هر سال می توان هزاران مورد جدید از ابتلا به بیماری یا نارسایی کلیه را شناسایی کرد.
دکتر زیاد العلی، مدیر همه گیرشناسی بالینی در نظام مراقبت بهداشت سنت لوئیس امور کهنه سربازان می گوید: «حتی مقادیر پایین تر از حد مجازی که EPA تعیین کرده نیز برای کلیه مضر هستند. این نشان می دهد که هیچ حد از آلودگی هوا بی خطر نیست.»
۵. پرفشاری خون
بررسی بیش از ۴۱ هزار نفر از شهروندان اسپانیا، دانمارک، سوئد و نروژ به این نتیجه رسید که آلودگی هوا می تواند خطر فشار خون بالا یا بیماری پرفشاری خون را به اندازه چاقی و اضافه وزن افزایش دهد. این پژوهش که در اکتبر ۲۰۱۶ در ژورنال قلب اروپا منتشر شد، بخشی از پروژه ای با نام « پژوهش اروپایی آثار آلودگی هوا» (ESCAPE) است که تاثیر قرارگیری بلندمدت در معرض آلودگی هوا در اروپا را بر سلامت انسان بررسی می کند.
هیچ کدام از افرادی که در سال ۲۰۰۸ به این پژوهش پیوستند و بررسی شدند، در زمان آغاز پژوهش مبتلا به پرفشاری خون نبودند اما در مراجعه های بعدی به دانشمندان در ۶۲۰۷ نفر (معادل ۱۵ درصد از افرادی که در این پژوهش تحت نظر گرفته شدند) دچار پرفشاری خون شدند یا برای پایین آوردن فشار خون شان دارو مصرف می کردند.
در این بررسی، پژوهشگران کشف کردند که در آلوده ترین نواحی شهر، یک درصد بیشتر احتمال ابتلا به پرفشاری خون وجود دارد تا در جمیعت هایی که در مناطقی با هوای پاک تر زندگی می کنند.
این دانشمندان در فاصله سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ طی سه دوره دو هفته ای میزان آلودگی هوا در در ۶۰ مکان اندازه گیری کردند. آنها دریافتند که خطر ابتلا به پرفشاری در افرادی که در آلوده ترین مناطق زندگی می کنند، نسبت به ساکنان مناطقی با کمترین آلودگی هوا ۲۲ درصد افزایش یافت. باربارا هافمن (B. Hoffman) استاد همه گیرشناسی محیطی در مرکز بهداشت و جامعه دانشگاه هاینریش هاینه در دوسلدورف آلمان و نویسنده نخست این پژوهش، می گوید: «یافته های ما نشان می دهند که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا (ذرات معلق) در بلندمدت با وقوع بیشتر پرفشاری خون و مصرف داروهای پایین آورنده فشار همبسته است. از آنجا که تقریبا همه تا پایان عمرشان در معرض آلودگی هوا قرار دارند، این به معنای افزایش زیادی در موارد ابتلا به پرفشاری است که بار سنگینی را به دوش فرد و جامعه می گذارد.»
۶. تاثیر منفی بر نوزادان
به تازگی پژوهشی درباره موش ها نشان داده که قرارگیری در معرض آلودگی هوا در دوره بارداری می تواند با زایمان زودرس و پایین بودن وزن نوزاد ارتباط داشته باشد. بر اساس این پژوهش که نتایج آن ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۷ در ژورنال «دورنمای بهداشت محیط» انتشار یافته، معلوم شده که احتمال ایجاد این پیامدها در صورتی بیشتر است که قرارگیری در معرض هوای آلوده در دوره ای از بارداری موش ها روی دهد که قابل مقایسه با سه ماهه نخست یا دوم در انسان است.
در این پژوهش موش های باردار از هوایی تنفس کردند که به اندازه نواحی شهری بسیار آلوده حاوی ذرات معلق نامرئی حاصل از سوزاندن سوخت های فسیلی بود. دانشمندان کشف کردند که قرارگیری در معرض هوای آلوده در نخستین مرحله بارداری در ۸۳ درصد موش ها به زایمان زودرس انجامید. اگر موش ها از زمان لقاح تا پایان مرحله معادل سه ماهه دوم بارداری در انسان پیوسته در معرض آلاینده ها قرار می گرفتند، وزن نیمی از نوزادان هنگام تولد بیش از ۱۱ درصد کاهش نشان می داد.
به گفته جیسون بلام (J. Blum)، استادیار گروه پزشکی محیطی دانشکده پزشکی دانشگاه نیویورک و نویسنده نخست این مقاله، «این نخستین پژوهش درباره این مسئله در موش ها به انبوه روز افزون شواهدی اضافه می شود که نشان می دهد استنشاق ذرات معلق از لانه گزینی جنین تا سه ماهه دوم حاملگی بالقوه خطرناک است.»
۷. مشکلات ذهنی
آلودگی هوا علاوه بر آثار منفی که بر بدن ما می گذارد می تواند موجب اختلال روانی هم بشود. این نتیجه پژوهشی است که در شماره نوامبر ۲۰۱۷ ژورنال «سلامت و مکان» منتشر شد. پژوهشگران داده های مربوط به کیفیت هوا را از یک پایگاه داده های آلودگی هوا استخراج کرده و همراه با نتایج تحقیق پرسشنامه ای از ۶ هزار شرکت کننده از سرتاسر ایالات متحده بررسی کردند.
آنها با استفاده از مقیاسی که توصیف آنها از احساسات و ناامیدی، اندوه، ناآرامی و هیجانات مشابه دیگر را تخمین می زد، سطح اختلال و روانشناختی شرکت کنندگان را ارزیابی کردند. این دانشمندان دریافتند که با بالا رفتن مقدار آلودگی در هوا، احتمال گزارش موارد اختلال روانشناختی از سوی شرکت کنندگان نیز افزایش می یابد. نمره های معرف وجود اختلال در مناطقی که در آنها آلودگی هوا بیشتر بود ۱۷ درصد بالاتر بود.
هنگام یکه نویسندگان این مقاله به نژاد افراد شرکت کننده در آزمایش توجه کردند نیز روندهایی آشکار شد. در مناطقی که هوا مسموم تر بود، سطح اختلال گزارش شده از سوی مردان سیاه پوست ۳۴ درصد بالاتر از مردان سفیدپوست بود اما تفاوت میان مردان سیاه پوست و مردان لاتینی حتی از این هم برجسته تر بود و به حدود ۵۵ درصد می رسید.
زنان سفیدپوست بیش از همه در برابر آشفتگی روانی در حضور هوای مسموم تر آسیب پذیر بودند. حدود ۳۹ درصد از زنان در این پژوهش در واکنش به افزایش مقدار آلودگی اختلالات بیشتری را گزارش کردند. یکی از نویسندگان این مقاله به نام انجم حاجات (A. Hajat) استادیار همه گیرشناسی در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه واشنگتن، می گوید: «این پژوهش واقعا مسیر جدیدی در مورد پیامدهای آلودگی هوا برای سلامتی باز می کند. تاثیر آلودگی هوا بر سلامت قلبی – عروقی و بیماری های ریه همچون آسم کاملا روشن است، اما این حوزه از سلامت مغز حوزه جدیدی برای پژوهش است.»
۸. حمله قلبی
به گفته انجمن قلب آمریکا استنشاق هوای آلوده می تواند موجب میوگاردیت یا التهاب عضلات قلب شود و در بیماری های قلبی – عروقی نقش داشته باشد و خطر مرگ را افزایش دهد. در واقع بر اساس پژوهشی که در فوریه ۲۰۱۱ در ژورنال Lancel به چاپ رسید، آلودگی هوا به اندازه الکل، قهوه یا ورزش موجب حمله قلبی می شود.
پژوهشگران ۳۶ مقاله را مرور کردند که در آنها اطلاعات مربوط به افرادی که در فاصله سال های ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۰ در کشورهای مختلف دچار سکته قلبی غیر کشنده شدند گردآوری شده است. آنها درباره عوامل گوناگونی که می تواند موجب حمله قلبی شود تحقیق کردند و با توجه به میزان تماس افراد با عوامل مختلف، تعیین کردند که کدام یک از آنها بیش از دیگران موجب حمله قلبی می شوند. نتیجه آن که آلودگی هوا علت ۵ تا ۷ درصد از حمله های قلبی است، در حالی که الکل یا قهوه هر کدام علت ۵ درصد از حمله های قلبی هستند و سهم ورزش نیز حدود ۶ درصد است.