آلودگی هوا از مسمومیت تا سرطان

دکتر شاهین شادنیا، متخصص سم شناسی و رییس انجمن مسمومیت، علایم فوق الذکر را ناشی از مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن و دی اکسید کربن می داند: «زمانی که میزان دی اکسید کربن در زمان آلودگی هوا افزایش پیدا می کند، اکسیژن کمتری وارد بدن می شود و اشباع اکسیژن در خون کاهش می یابد. در نتیجه اکسیژن رسانی به سلول ها خوب صورت نمی گیرد و تولید انرژی بدن دچار اختلال می شود و بر همین اساس فرد دچار بی حالی، خستگی مفرط، بی حوصلگی می شود و کارایی سابق خود را از دست می دهد.» دکتر شادنیا به علایم دیگر مسمومیت با گازهای سمی موجود در هوا نیز اشاره می کند: «حالت تهوع و استفراغ در افرادی که دچار مسمومیت با مونواکسیدکربن یا دی اکسیدکربن می شوند نیز دیده می شود. چنین عوارضی به این دلیل دربدن ایجاد می شود که چون اکسیژن کافی دربدن وجود ندارد، بنابراین سلول های عصبی هم دچار مشکل می شوند و سردرد، تهوع و استفراغ در نتیجه اختلال در سلول های عصبی بدن رخ می دهد.»

دکتر احمد مسجدی، فوق تخصص بیماری های ریوی نیز با بیان اینکه علایمی مانند سردرد، خستگی زودرس، بی حالی، بی خوابی، احساس بی حوصلگی و عصبانیت از عوارض آلودگی هواست، تاکید می کند: «احساس تهوع و استفراغ ممکن است به دلیل عفونت های ویروسی باشد که با آلودگی هوا مصادف شده است اما تاثیر آلاینده های مضر موجود در هوا بر ریه و سیستم تنفسی اجتناب ناپذیر است.»

در آمارها و گزارشات سازمان هواشناسی همواره غلظت مونواکسیدکربن و ذرات معلق بیشتر از حد مجاز اعلام می شود و شاید آلودگی هوا بر دوش این دو آلاینده باشد، اما مضرترین این آلاینده ها کدام اند؟ دکتر شادنیا گاز CO، CO۲ و H۲S را خطرناک ترین آلاینده ها می داند و می گوید: «تصور کنید یک بخاری گازی در منزل روشن است و دودکش آن به درستی کار نمی کند و تمام درها و پنجره های خانه بسته است. این بخاری تولید گاز CO و CO۲ می کند و این گازها در اتاق جمع می شود و از هیچ طریقی دفع نمی شود. وضعیت هوای تهران در حال حاضر این گونه است و این، آثار سویی بر سلامت افراد بر جای می گذارد.» او به وجود یک آلاینده خطرناک دیگر نیز اشاره می کند: «گاز H۲S یا گاز چاه یک نوع آلاینده دیگر است بسیار خطرناک است.»

لبنیات، میوه و سبزی؛ بهترین مواد غذایی در آلوده ترین روزها

از زمان شروع آلودگی هوا، از سوی متخصصان توصیه های زیادی مبنی بر مصرف لبنیات و سبزی ها و میوه ها شده است. دکتر مسجدی نیز با اشاره به خواص لبنیات برای کاهش عوارض آلودگی هوا، می گوید: «در زمان آلودگی ها، مصرف لبنیات به ویژه شیر و همچنین میوه ها و سبزی های حاوی ویتامین C و آنتی اکسیدان بسیار مفید خواهد بود و بسیاری از عوارض آلودگی هوا را خنثی می کند.»

دکتر شاهین شادنیا نیز این موضوع را تایید و اشاره می کند: «مصرف لبنیات برای از بین رفتن آثار ذرات معلق موجود در هوا مفید خواهد بود اما تاثیری بر بهبود مسمومیت های ناشی از آلاینده ها ندارد و تنها راه درمان، دریافت اکسیژن است.»

چه کسانی بیشتر در خطرند؟

دکتر شادنیا می گوید: «همه افراد در صورتی که به مدت طولانی در معرض این آلاینده ها قرار گیرند، احتمال دارد مسموم شوند اما کودکان، سالمندان و زنان باردار جزو گروه های پرخطر محسوب می شوند.» کودکان به دلیل حساسیت فیزیولوژیک و سالمندان به دلیل بیماری های جسمی مانند بیماری های قلبی، عروقی بیشتر در معرض خطر خواهند بود.

در زمان آلودگی هوا از منزل خارج نشوید و تنها در مواقع ضروری در سطح شهر تردد کنید. این جملات را زیاد شنیده اید، اما سوالی که شاید در ذهنتان نقش بسته است، این است که هوای داخل و خارج خانه چه تفاوتی از نظر میزا ن آلاینده ها دارد؟ دکتر شادنیا در پاسخ می گوید: «هوای داخل منزل نیز از همان هوای آلوده بیرون از منزل است اما این به آن معنا نیست که میزان آلودگی هوای داخل و خارج منزل یکسان است. در واقع، پنجره می تواند به عنوان یک سد دفاعی در مقابل ورود هوای آلوده به منزل باشد. بر همین اساس، بهتر است سعی کنید در زمان آلودگی هوا کمتر در سطح شهر تردد کنید.»

هوای آلوده و غددسرطانی

دکتر فاطمه قائم مقامی، رییس انجمن سرطان های زنان ایران، آلودگی هوا را عاملی برای رشد غدد سرطانی می داند: «رشد غدد سرطانی مانند سرطان های پستان، تخمدان، ریه و پانکراس در این هوا به صورت باورنکردنی افزایش می یابد و در نتیجه افرادی که سرطان دارند باید از شهرهای صنعتی که آلودگی زیست محیطی دارد، دوری کنند.» این فوق تخصص سرطان زنان معتقد است: «هوای آلوده درصد رشد این نوع سرطان ها را بالا می برد و حتی می تواند انواع مختلفی از سرطان ها را ایجاد کند.»

دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران نیز درخصوص تاثیر آلودگی هوا بر افراد چاق می گوید: «این آلاینده ها برای افرادی که اضافه وزن دارند، خطرات متعددی ایجاد می کنند و ممکن است در هفته های اخیر دچار مشکلات تنفسی شده باشند.» شاید فکر کنیم که میزان مسمومیت ها و تاثیر آلاینده های هوا برای تمام افراد یکسان است اما دکتر هاشمی عقیده دارد ظرفیت تنفسی افرادی که اضافه وزن دارند پایین است و مشکلات شان همانند بیماران قلبی عروقی، ریوی و سالمندان خواهد بود.

در حقیقت افرادی که اضافه وزن دارند، هم اکنون نیز لحظه ای خیال آسوده ندارند چون در این روزها باید کمتر در محل های شلوغ و آلوده حضور پیدا کنند و به گفته دکتر هاشمی مشکل چاقی می تواند به شکل مفرطی ظاهر شود و بر بیماری های دیگر این اشخاص بیفزاید.

مهدیه آقازمانی

مرضیه آزادی

حرف‌های دکتر مسجدی،

دکتر شادنیا،

دکتر قائم‌مقامی

دکتر هاشمی درباره آب و هوای تهران