موضوع آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی موضوعی است که در همه جوامع به آن پرداخته می شود و راهکارهایی اساسی برای کنترل آلودگی هوا و کاهش آن در نظر گرفته می شود. کلانشهرهای کشور ما و بخصوص شهر تهران سالیان درازی است که با معظل آلودگی هوا دسته و پنجه نرم می کنند ولی متأسفانه تاکنون شاهد کنترل و یا کاهش میزان آلودگی ها نبوده ایم و علت اصلی این موضوع، ضعف مدیریت شهری است.
طبق آماری که از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده، جمعیت کنونی شهر تهران حدود ۱۲ میلیون نفر است که البته این جمعیت ثابت پایتخت بوده و جمعیت شناور تهران روزانه حدود ۱۴ میلیون نفر است. گفتنی است که میانگین سکونت در کشور ۴۶ نفر در هر کیلومتر مربع است که میانگین این رقم در تهران ۹۷۳ نفر است که در برخی مناطق تا ۱۰ هزار نفر نیز افزایش می یابد. بنابراین به این نتیجه خواهیم رسید که شهر تهران بیشتر از ظرفیتی که دارد در خود جمعیت جای داده است و به عبارتی دیگر این افزایش جمعیت موجب بروز بسیاری از مشکلات خواهد شد که آلودگی هوا هم یکی از آنها است. مدیران شهری پایتخت از بعد انقلاب تاکنون نتوانسته اند که جمعیت تهران را کنترل کنند و یا تصمیمات مناسبی برای کاهش آلودگی پایتخت کشور بگیرند.
موضوع آلودگی هوا و یا مشکلات زیست محیطی موضوعی نیست که به سادگی بتوان از کنار آن گذشت چون که هم سلامت مردم را به خطر می اندازد و هم اینکه هزینه های درمانی هنگفتی بر دوش دولت می گذارد.
خیابان های تهران به اندازه ۷۵۰ هزار ماشین ظرفیت دارد در حالیکه روزانه بیش از چهار میلیون خودرو یعنی بیش از شش برابر ظرفیت خیابان های تهران در این شهر در حال تردد هستند؛ البته ناگفته نماند، تعداد بسیاری از این خودروها از استانداردهای لازم هم برخوردار نیستند و به علت عمر بالا و مشکلات فنی ای که دارند دود زا هستند و در افزایش آلودگی هوا نقش بسزایی دارند. تعداد موتور سیکلت های موجود در شهر تهران هم حدود ۲ میلیون دستگاه است که بیش از دو برابر ظرفیت خیابان ها است.
نیاز است بودجه ناوگان حمل و نقل عمومی افزایش یابد
نبود ناوگان حمل و نقل عمومی به اندازه کافی در شهر تهران باعث شده است که مردم یا ماشین های شخصی خود را به خیابان ها بیاورند و یا از تاکسی ها برای جابجایی استفاده کنند که هم موجب افزایش ترافیک در خیابان ها می شود و هم آلودگی هوا را افزایش می دهد. اگر به خودروهایی که در خیابان های تهران تردد می کنند توجه داشته باشیم خواهیم دید که بیشتر آنها تک سرنشین هستند.
بنابراین اگر متروی تهران و اتوبوس های تندرو بتوانند حجم بیشتری از مسافران را جابجا کنند بدون شک، خواهیم دید که مردم کمتر از خودروهای شخصی خود استفاده خواهند کرد.
مدیران شهری پایتخت بایستی بودجه مناسبی برای گسترش حمل و نقل عمومی در نظر بگیرند تا با افزایش تعداد قطارهای مترو و اتوبوس های تندرو جمعیت بیشتری را از این طریق جابجا کنند. نبود بودجه، برای ساخت و تهیه واگن های مترو و اتوبوس های تندرو یکی از مشکلاتی که پیش روی شورای شهر و شهرداری تهران که هر چند دولت هم باید در این خصوص به یاری مدیریت شهری بیاید.
امروزه و با توجه به اینکه همه انسان ها به فکر آسایش و راحتی خود هستند بدون شک، کمتر کسی با مترو و اتوبوس به مقصدهای مورد نظر خود سفر خواهند کرد چون که ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران به نحوی است که مسافران را کلافه می کند.
بنابراین مسوولان شهری نباید مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا را به گردن مسوولان ماقبل خود بیندازند و الآن که در حوزه مدیریت شهری فعالیت می کنند بایستی که به فکر حل معظلات کنونی باشند و تدابیری را اتخاذ کنند که در آینده ای نزدیک شاهد بهبود اوضاع باشیم.
مسوولان شهری بایستی که حمل و نقل عمومی را در شهر گسترش بدهند و هم سر خط حرکت مترو و هم سر خط حرکت اتوبوس های تندرو را کم کنند تا باعث شود که از شلوغی ناوگان حمل و نقل عمومی کاسته شود و مردم تمایل بیشتری برای استفاده از این ناوگان داشته باشند.
بدون شک، مسوولان شهری برای پیک ترافیک باید برنامه های منظم و دقیقی را تدوین و اجرا کنند. در حال حاضر، ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران روزانه حدود ۴.۵ میلیون مسافر را جابجا می کند و اگر این ناوگان گسترش داده شود و با برنامه به پیش برود در خلوت تر شدن خیابان های تهران نقش بسزایی خواهد داشت.
مدیریت شهری در خصوص روان شدن ترافیک تصمیم جدی بگیرد
در سال گذشته (۱۳۹۵) تعداد ۴ هزار و ۸۱۰ نفر از ساکنان تهران بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست دادند و این آمار نشان می دهد که آلودگی هوای پایتخت در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. مسوولان شهری و دولتی اگر هم در تصمیم گیری در خصوص کاهش آلودگی ها نمی توانند موفق عمل کنند حداقل می توانند از کشورهایی که قبلأ با پدیده آلودگی هوا دست به گریبان بودند ولی در حال حاضر موفق به مهار آن شده اند؛ الگو برداری کنند و از نظرات مشاوران آنان بهره ببرند.
شهرداری هم باید در ساختن زیرگذرها، پل ها و روگذرها برنامه های منجسم و کارشناسی شده ای داشته باشد تا موجب روان شدن ترافیک موجود در خیابان ها شود.
مدیریت شهری تهران در گذشته، با طرح ترافیک که به ظاهر می خواست در کنترل ترافیک و آلودگی هوا موثر واقع شود به درآمدزایی آن چشم دوخته بود و طرح ترافیک را به فروش می رساند و این گونه طرحی هیچوقت نتوانست که بر کاهش آلودگی هوا تأثیر داشته باشد. در حال حاضر، مدیریت شهری تهران تصمیم گرفته اند که طرح ترافیک را به شکل دیگری اجرا کنند و آنان این را باید بدانند که هرگز نباید تصمیمی بر فروش طرح ترافیک داشته باشند.
دولت بر کیفیت خودروهای داخلی بیشتر نظارت کند
بدیهی است که آلودگی هوای تهران تنها به خودروها مربوط نیست و برخی از مسائل دیگر از جمله وجود واحدهای صنعتی و کارخانجات در آلودگی هوا نقش بسزایی دارند ولی بخش عظیم آلودگی هوای تهران مربوط به خودروها است.
دولت هم باید بر نحوه کیفیت خودروهای داخلی نظارت بیشتری داشته باشد و از خودرو سازان بخواهد که تمامی استانداردها را رعایت کنند و برای کاهش آلودگی هوا به مدیریت شهری کمک کند تا هر چه زودتر مشکل آلودگی هوای تهران حل شود. البته عرضه بنزین در تهران با استانداردهای لازم در جایگاه های سوخت هم خواهد توانست بر کاهش آلودگی هوا تهران تأثیر گذار باشد.
اعضای شورای شهر تهران بایستی این را درک کنند که شهروندان تهرانی برای این به آنان رأی داده اند که بتوانند مشکلات موجود را مرتفع کنند و آنان باید از این فرصت استفاده کنند و به نحو احسن جواب اعتماد مردم را بدهند و اگر این چنین نشود در انتخابات شورای ششم مردم دیگر به آنان رأی نخواهند داد.