حسین صرافی: در حالی که همه مسوولان شهری و سیاسی کشور سخت درگیر فراهم کردن راه های مقابله با گسترش آلودگی هوای تهران هستند، حسین مهرآوران، کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گفت وگو با مهر می گوید:” سه میلیون خودروی فرسوده بیشترین سر و صدا را تولید میکنند و در واقع منابع متحرک آلودگی صوتی در تهران محسوب میشوند.”
مهرآوران با اشاره به این که با جایگزینی خودروهای قدیمی با خودروهای نو علاوه بر کاهش قابل توجه آلودگی هوا، آلودگی صوتی نیز به میزان قابل ملاحظهای کاهش مییابد، تصریح کرد:” سر و صدای خودروهای فرسوده بیشترین اثر را بر روی راننده و سرنشینان این خودروها بر جای میگذارد.”
این کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، تردد خودروهای سنگین در خیابانهای فرعی در ساعات شب به دلیل محدودیت تردد کامیونها در ساعت روز را از جمله دلایل آلودگی صوتی بر می شمارد و می افزود:” تعجیل در رسیدن به مقصد و ممنوعیت حرکت در بعضی مسیرها، باعث عبور این خودروها از خیابانهای فرعی و از میان مناطق مسکونی شده است.”
او حمل بار سنگین به وسیله کامیونها را موجب تشدید آلودگی صوتی ناشی از حرکت آنها دانست و خاطرنشان می کند:” در صورتی که این خودروها از مسیرهای اصلی که معمولاً در میان مناطق تجاری قرار دارند عبور کنند، آلودگی صوتی مناطق مسکونی در ساعات شب کاهش خواهد یافت.”
کارشناسان تبعات زیست محیطی و انسانی آلودگی صوتی ایجاد شده توسط خودروهای فرسوده را جبران ناپذیر می دانند و با اشاره به افزایش میزان پرخاشگری، سردرد ها و… نسبت به تاثیر مخرب این معضل روی جسم و روح شهروندان تهرانی هشدار داده اند.
منابع آلودگی صوتی در شهرها
مهندس مهرآوران کارشناس بخش صدای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به خبرآنلاین می گوید:” منابع آلودگی صوتی بسیار متنوع هستند و در شهرها می توان آنها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرد. منابع خارجی صدای محیط کار، مکان های خاص نظیر مجاورت فرودگاه ها، صدای بوق خودرو، ضبط یا رادیوی وسایل نقلیه، ترمز ناگهانی، تصادفات، صدای اگزوزها، اورژانس، آژیرهای خطر، دزدگیر، ساخت وساز، ماشین آلات صنعتی، خودروهای باری و… را شامل می شود و منابع داخلی آلودگی صوتی بسته به نوع زندگی و رفتارهای افراد عواملی همچون صدای تلویزیون، رادیو، جارو برقی، وسایل برقی نظیر مخلوط کن و چرخ گوشت، سیستم های تهویه و… را دربرمی گیرد.”
این کارشناس آلودگی صوتی معتقد است:” در تهران خودروها منبع اصلی و عمومی آلودگی صوتی هستند که در کنار مسائلی نظیر حجم بالای ترافیک ساکن، عدم تفکیک کاربری ها، تردد خودروهای باری، رعایت نکردن الگوهای مناسب رانندگی، وجود کارگاه های صنعتی پراکنده، تردد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت ها و وجود فرودگاه و راه آهن وضعیت را در بیشتر نقاط بحرانی کرده و از حد استانداردهای جهانی فراتر می برد.”
عوارض و آسیب های شنوایی
با وجود انواع گسترده آلودگی های صوتی در تهران ریتم امواج مغزی شهروندان تهرانی تند تر از حد معمول است. تحقیقات نشان می دهد پس از قرار گرفتن در معرض یک صدای شدید، ریتم امواج مغزی تا ۵ دقیقه تند تر نوسان می کند.
دکتر مهدی مشهدی متخصص شنوایی می گوید:” آلودگی صوتی قدرت شنوایی را به تدریج و به طور غیرمحسوس کاهش می دهد و ابتدا بخش هایی که وظیفه انتقال اصوات بلند را در گوش بر عهده دارند ضعیف می شوند و از میان می روند.”
او می افزاید:” قرار گرفتن دائمی در معرض اصوات بلند عارضه زنگ زدن، وزوز و سوت کشیدن گوش را به همراه دارد و از دست دادن قدرت شنوایی بر اثر آلودگی صوتی برخلاف عوارض کهولت بر شنوایی انسانی قابل درمان نیست و حداقل بازگشت به حالت عادی غیرممکن است، چون در این عارضه سلول های حلزونی گوش داخلی تخریب می شود. سردرد، خستگی، افزایش فشار خون، تحریک پذیری و زود رنجی، ضعف سیستم ایمنی بدن، سوءهاضمه و مشکلات گوارشی، آسیب پذیری در مقابل بیماری های ویروسی و عفونی و… دیگر عوارض آلودگی صوتی هستند که در شهرهای شلوغ و صنعتی با شدت و ضعف نسبی رخ می دهند.”
این متخصص شنوایی، کاهش قدرت یادگیری در کودکان، سقط جنین، انقباضات عضلانی و عروقی، استرس، بیماری های قلبی و عصبی، ام اس و افسردگی را جزء عوارضی معرفی می کند که نقش آلودگی صوتی در بروز آنها اثبات شده است.
عوارض و آسیب های روانی
آلودگی صوتی یکی از استرس های محیطی بااهمیت است که نقش مخربی در قلمرو روانشناسی صنعتی و کار دارد. دکتر غلامحسین معتمدی روانپزشک و استاد دانشگاه به خبرآنلاین می گوید:” آلودگی صوتی یکی از عوامل موثر ایجاد استرس شغلی و کاری در حیات روانی جوامع است. محیط هایی که همراه آلودگی صوتی باشند سبب ساز افزایش تحریک پذیری، تنش، پرخاشگری و فرسودگی شغلی و روانی می شوند که در رفتارهای ویرانگر در روابط میان فردی منعکس می شود.”
او معتقد است:” یکی از بارزترین تبعات آلودگی هوا و صوتی روی شهروندان تهران، بروز سردردهای تنشی یا گرفتگی های عضلانی است.”
راه حل
مقابله با آلودگی صوتی و کاهش عوارض آن در محیطهای شهری پیش از هر اقدامی نیازمند توجه جدی و ایجاد انگیزههای عملی است. رفع آلودگیهای صوتی هزینهای گزاف دارد و بیشتر با مشکلات حقوقی، فرهنگی، فنی، اجتماعی و حتی سیاسی همراه است که مانع عزم همگانی و برنامهریزی جامع و منسجم برای آن میشود. در کشور ما تا به حال چندین بار استانداردهای آلودگی صوتی تعریف شده و جنبه قانونی و حقوقی نیز یافته است، اما عملی نمیشود.
رضا علیزاده، کارشناس ارشد مدیریت امور شهری براساس تحقیقی که در این باره انجام داده، مهمترین روشهای مقابله با آلودگی صوتی شهرها را در ۲ دسته شرح میدهد:” یک دسته روشهای کاهش آلودگی است که به جلوگیری از انتشار یا دریافت آلودگیهای موجود و اجتناب ناپذیر اشاره دارد. ایجاد دیوارههای صوتی در بزرگراهها و معابر، عایقبندی دیوار واحدهای مسکونی و صنعتی، استفاده از مواد جاذب صوت در سازههای شهری و پنجرهها و درهای منازل، استفاده از شیشههای دوجداره در معماری ساختمانها، رعایت فاصله قانونی مکانهای مسکونی از منابع تولید آلودگی صوتی نظیر معابر پرتردد، ایجاد موانع بتونی، شیشهای، طبیعی یا فضای سبز در حاشیه منازل مسکونی یا بزرگراهها و بخشی از این روشهای کاهنده هستند. تحقیقات نشان میدهد نصب عایقهای صوتی در بزرگراهها یا ایجاد فضای سبز حجیم در حاشیه معابر یا منازل حداقل ۱۰ دسیبل از میزان آلودگیهای صوتی میکاهد. ایجاد تپههای کوچک سبز در حاشیه بزرگراههای پرتردد نیز که در این حوزه تنها اقدام شایع در معماری شهری ترافیکی ما محسوب میشود، روشی موثر و مطلوب است.”
او دسته دیگر روشها را ناظر بر پیشگیری از ایجاد آلودگی صوتی معرفی میکند و درباره آنها میافزاید:” تولید وسایل نقلیه استاندارد و کمصدا، اعمال محدودیت در تردد خودروها و موتورسیکلتها، اجباری شدن معاینه فنی وسایل تردد و رعایت استانداردهای فنی در این حوزه، محدودیت سرعت، استفاده از روکشهای ویژه برای آسفالت خیابانها و اتوبانها و همچنین تایرهای کمصدا برای خودروها، ممنوعیت بوق زدن و اصلاح فرهنگ ترافیکی و نظارت بر تردد خودروهای باری در پیشگیری از ایجاد آلودگی صوتی در شهرها موثرند.”