در مرحله اول طرح کاهش که از سال ۱۳۹۵ اجرایی شده بود خودروهای فاقد معاینه فنی پس از ورود به محدوده زوج و فرد و طرح ترافیک در شهر تهران جریمه می شدند.
** طرح کاهش چیست؟
منظور از طرح کاهش آلودگی هوا همان مناطق کم انتشار نواحی جغرافیایی (LEZ) است که با بار ترافیکی سنگین میزان آلودگی هوای بالاتری نسبت به دیگر مناطق شهر دارد.
براساس آمار رسمی اجرای این طرح در ۲۲۵ منطقه از محدوده اتحادیه اروپا از جمله منطقه «اکوپست» شهر میلان و مناطقی از لندن موفقیت آمیز بود و این موضوع مسئولان شهری را بر آن داشت تا طرح کاهش را در پایتخت اجرا کنند.
طبق آنچه که گفته شد طرح ترافیکی کاهش با هدف کاهش آلودگی هوای تهران تدوین و مقرر شد که سال ۱۳۹۴ عملیاتی شود اما اجرای آن به دلیل نبود امکانات سخت افزاری و نرم افزاری برای اجرا، مطابقت نداشتن با عدالت اجتماعی و فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی و… از سوی پلیس راهور به تعویق افتاد.
پس از کش و قوس های فراوان و پس از اعلام چندباره شروع این طرح، با ابلاغ وزارت کشور در نهایت مرحله اول طرح ترافیکی کاهش از ۱۷ مهر ۹۵ به صورت جدی آغاز شد و تا سوم آذر امسال ادامه یافت؛ در این مرحله خودروهای فاقد معاینه فنی به محض ورود به محدوده زوج و فرد و طرح ترافیک در روزهای غیرتعطیل جریمه می شدند.
بنابراعلام ستاد معاینه فنی خودروهای تهران ۴۰۰ هزار دستگاه از سه میلیون و ۸۰۰ هزار خودرویی که در پایتخت تردد می کنند فرسوده یا کاربراتوری است و سهم آنها در آلودگی هوای پایتخت حدود ۳۲ درصد تخمین زده می شود.
نقطه اتکا و ضرورت اجرای این طرح را مسئولان امر، اخذ برگه سلامت فنی خودرو اعلام کردند؛ استدلال این بود که ۳۲ درصد آلودگی هوای تهران تنها توسط ۱۰ درصد خودروها ایجاد می شود و می توان از طریق ایجاد ممنوعیت یا اعمال عوامل بازدارنده برای تردد خودروهای فرسوده و فاقد برگه معاینه فنی به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک کرد.
برخی کارشناسان حمل و نقل معتقدند مرحله نخست طرح کاهش نتوانست چندان از مشکل آلودگی هوا پایتخت و ترافیک محدوده مرکزی شهر بکاهد اما به گفته نواب حسینی منش مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران طی ۲ سال گذشته و با اجرای طرح کاهش ۵۶۰ هزار خودرو فرسوده و فاقد معاینه فنی شناسایی و اصلاح شد.
اصرار معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران برای اجرای فاز دوم طرح کاهش به علت همین نتایج اعلام شد و به عقیده بسیاری از کارشناسان امر حمل و نقل در کشورهایی که اجرای طرح کاهش موفقیت آمیز بوده مسئولان در کنار ایجاد محدودیت برای تردد خودروهای دودزا، به توسعه حمل و نقل عمومی بویژه مترو و اتوبوس توجه کامل داشتند تا زیرساخت های لازم از این نظر تکمیل شود.
طرح کاهش بی شک ثمراتی برای پایتخت نشینان دارد از جمله کاهش استفاده از خودرو شخصی و به تبع آن کم شدن آلودگی هوا اما اجرای هر طرح از جمله طرح کاهش نیاز به زیر ساخت دارد؛ هم فنی، نظارتی و هم تجهیزات.
هنوز خطوط ۶ و ۷ مترو تهران تکمیل نشده و روزی نیست که شهروندان از سرفاصله قطارها و شلوغی مترو گلایه نکنند و از سوی دیگر بیش از نیمی از ۶ هزار و ۲۰۰ دستگاه اتوبوس شهر تهران فرسوده است و برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی باید چهار هزار اتوبوس جدید وارد چرخه حمل و نقل عمومی شود.
عمر مفید اتوبوس های درون شهری هشت سال اعلام شده اما بسیاری از اتوبوس های تهران بیش از ۱۱ سال است که در چرخه حمل و نقل عمومی شهر تردد می کنند و با شرایط مذکور محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران معتقد است که نباید از این طرح انتظار معجزه داشت.
به گزارش ایرنا با وجود این، اما کسی با اجرای همین شکل از طرح کاهش و محدودیت برای ورود خودروهای فاقد معاینه فنی به شهر تهران مخالفت نمی کند زیرا شرایط آلودگی و ترافیک آن به گونه ای شده که از هر طرح و ایده ای برای کاهش آن باید مدد گرفت.
در این شرایط در کنار اجرای طرح کاهش و جریمه خودروهای فاقد معاینه فنی، شهرداری تهران مدتی است که استفاده عمومی از دوچرخه های هوشمند را هم کلید زده است و می توان امیدوار بود با توسعه استفاده از آن، اختصاص اعتبارات مناسب برای تکمیل خطوط مترو و نیز توسعه ناوگان اتوبوسرانی، زمینه های کاهش آلودگی ها و بار ترافیکی این کلانشهر بیش از پیش فراهم آید.