همراه با صنعتی شدن کشورها، پدیده های جدیدی بروز می کنند که نه تنها برای سلامتی انسان ها، بلکه برای محیط زیست هم بسیار مضر و خطرآفرین هستند و تهدیدی برای کل زمین و ساکنان آن محسوب می شوند.
یکی از این پدیده های مهلک و خطرناک، باران اسیدی (acid rain) است. باران یکی از بزرگترین نعمت های خداوند است که برای نشاط گیاهان، توسعه کشاورزی، ذخیره سازی آب و تامین آب شرب، لازم و ضروری است. اما این صنعت به اصطلاح پیشرفته سبب شده اشت تا باران سودمند به یک باران مضر تبدیل شود.
باران اسیدی یکی از پیامدهایی است که آلودگی هوا با خود می آورد. در واقع باران اسیدی بدین صورت شکل می گیرید که گازهایی که از سوختن سوخت های مختلف حاصل می شوند با اکسیژن هوا و بخار آبا ترکیب می شوند و یک اسید را به وجود میآورند که به شکل باران بر روی سطح زمین می بارد. این باران اسیدی حاوی گوگرد و نیتروژن است. این اسیدی شدن خطرات بیشماری را برای زمین و آبهای سطح زمین و نهایتاً انسان ها به بار می آورد. اما علت اصلی وقوع باران اسیدی چیست و قربانیان این باران چه کسانی هستند؟
علت وقوع باران اسیدی چیست؟
از جمله علل هایی که موجب می‌شود باران اسیدی ایجاد شود و البته ضرر و زیان های بسیار زیادی را به همراه دارند آلودگی هوا است؛ وجود آلودگی هوا موجب می‌شود تا بسیاری از افراد دچار بیماری های مختلفی از جمله آسم شوند. در خصوص باران اسیدی بهتر است بدانید که در مناطقی که کم جمعیت هستند و کارخانه ها و ماشین آلات صنعتی در آن وجود ندارد و مخصوصاً در مناطق روستایی باران اسیدی رخ نمی‌دهد و می‌توانیم بگوییم اصلی‌ترین علل بارش اسیدی در شهرهای صنعتی و شهرهایی که جمعیت زیادی دارند آلودگی شدید هوا می باشد.
زمانی که کارخانه های صنعتی به واسطه های مختلفی آلوده‌ای را ایجاد می نمایند موجب می شوند تا به آسمان دی اکسید نیتروژن ارسال شود و به دنبال آن گرد و غبار خطرناکی را ایجاد میکند و در نتیجه ایجاد پارش اسیدی را به دنبال خواهد داشت.
زمانی که غلظت آلاینده ها از میزان معینی افزایش داشته باشد باید انتظار این را داشته باشیم که آلودگی های خطرناک ایجاد گردد و همچنین بارش باران اسیدی رخ بدهد؛
ذکر این نکته ضروری است که بدانید همیشه به صورت باران و برف باران اسیدی رخ نمی دهد می تواند این مورد خشک باشد. به بیانی دیگر آلاینده‌ها به شکل خشک باریده شوند و بدون اینکه ما بخواهیم آنها را ببینیم به گیاهان و سبزی ها نفوذ پیدا کنند و موجب آلودگی آنها شوند.
بهتر است بدانید:
مقدار pH آب باران معمولی در حدود ۵.۷ است که به آن ماهیت اسیدی می بخشد. اکسیدهای نیتروژن و گوگرد توسط باد همراه با ذرات گرد و غبار به هوا منتقل شده و به صورت بارش اسیدی به سطح زمین می رسند . این ترکیبات PH باران را اسیدی تر می کنند و به همین دلیل باعث آسیب در سطح زمین می شوند. بارش اسیدی اساساً محصول فعالیت های انسانی است که اکسیدهای نیتروژن و گوگرد را در جو منتشر می کند.
در واقع دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن در جو تحت اکسیدسیون قرار می گیرند و سپس با آب واکنش می دهند و بدین ترتیب باران اسیدی شامل نیتریک اسید و اسید سولفوریک خواهد بود. باران اسیدی شیمی دهم و باران اسیدی کلاس دوم تا حدودی به این موارد اشاره کرده اند.
چرا باران اسیدی خطرناک است؟
دلایل مختلف وجود دارند که ما می توانیم خطرناک بودن باران اسیدی را متوجه شویم که در ادامه به آن اشاره نموده ایم:
۱) به تدریج با گذشت زمان وجود بارش باران های اسیدی می‌تواند صدمات های زیادی را به آثار تاریخی وارد کنند و تخریب بافت آثار تاریخی را به همراه بیاورد
۲)باران اسیدی معمولا پر از باکتری ها و میکروب هاست و برای سلامتی انسان ها مضر است و می‌تواند زمینه‌ای برای بروز بیماری‌های مختلف از جمله آسم شود
۳) باران اسیدی به خاک نفوذ کرده و می‌تواند محیط خاک را بسیار آلوده کند و خاک پر از مواد خطرناک کند ،چرا که بارش باران اسیدی به دلیل آلودگی ها رخ می دهد.
۴) علاوه بر اینکه باران اسیدی برای انسان‌ها مضر است بلکه می‌تواند برای حیوانات نیز بسیار خطر آفرین باشد و کوچ زودهنگام و پرندگان را به دنبال داشته باشد.
۵)باران اسیدی گیاهان و مزارع را تحت تاثیر قرار داده و میوه و صیفی جات ها را نیز آلوده میکند که تمام این موارد خطرات جدی را برای انسان‌ها به همراه می‌آورد.
قربانیان اصلی باران اسیدی چه کسانی هستند؟
همان طور که اشاره کرده‌ایم انسان‌ها از جمله قربانیان باران اسیدی هستند که خطرات بسیار جدی آنها را تهدید میکند اما به جز انسان ها جنگل ها و دریاچه ها نیز عنوان قربانیان باران اسیدی به شمار می‌رود.
باران اسیدی تاثیرگذاری بسیار جدی بر رشد درختان داشته و به صورت جدی جنگل ها را نابود میکند و از طریق مختلف موجب آسیب رساندن به درختان می گردد.
جالب است بدانید خاک را اسیدی میکند و آسیب رساندن به ریشه های درختان را به دنبال دارد. آب و مواد تغذیه درخت به مرور کم می شود البته مواد معدنی که برای خاک مورد نیاز می باشند را نیز از بین برده و این مواد و آب های زیرزمینی هم نفوذ می‌کنند و تخریب ساختارهای سطحی پوست و برگ را به همراه می آورد.
موجب می‌شود آنها بیماری گیاهی و مورد حمله حشرات واقع شوند و دیگر همانند گذشته رشد و نمو نداشته باشند.وقتی که از بارش باران های اسیدی سیلاب را ایجاد کند و در مسیر خود از روی زمین رد شود و زمانی که به دریا ها برسد موجب می‌شود تا آب دریاها و رودخانه ها اسیدی بشود و پس از آن مرگ بسیاری از ماهی ها و آبزیان را به همراه می آورد.
دریاچه هایی که بدون ماهی باشند و به عنوان دریاچه های مرده شناخته شوند در بیشتر مکان ها به همین شکل وجود دارند ولی دیگر ماهی نمی‌تواند در این آبهای اسیدی زندگی کند و همین مورد مثال ساده ای است تا ما بتوانیم متوجه شویم که چقدر وجود باران‌های اسیدی برای ما و زندگیمان خطرناک است.
کشورهایی که در حال توسعه هستند نمی توانند مثل کشورهای ثروتمند برای جلوگیری و ایجاد آلودگی اسیدی هزینه‌های بسیار گزافی را پرداخت کنند و ضروری است که آنها با توسعه دادن صنعت شان آلودگی های هوا را نیز کنترل کنند تا مجبور نباشند بعدها برای مبارزه با بارش های اسیدی و اسیدی بودن هوا هزینه‌های بسیار سرسام آوری را پرداخت نماید.
در رابطه با کشور ایران نمیتوان فقط گفت که کارخانه‌ها سبب ایجاد آلودگی هوا می شوند بلکه مسائل دیگری نیز دخیل هستند.
در واقع ایران مساحت زیادی دارد و تنها کارخانه ها نیستند که آلودگی را به همراه می آورد بلکه گسترش غیرضروری و توسط غیر اصولی در آنها نیز دخیل می باشد.