آلودگی هوای تهران یکی از مسائلی است که شهروندان تهرانی، هر روز و هر ساعت با آن درگیر هستند. در این بین، تاکنون راه حل اصولی برای این مشکل پیشنهاد و اجرا نشده است و تنها راه حل موقتی که مسئولان به آن دست یافته اند، طرح زوج و فرد است که بیشتر نقش بازدارنده دارد تا حل مسئله.
اما به هر حال مردم و مسئولین باید دست در دست یکدیگر برای حل این مشکل بکوشند. اینکه تنها از مسئولان انتظار حل مشکل را داشته باشیم، کار درست و شایسته ای نیست، بلکه لازم است تا شهروندان تهران و سایر کلان شهرها، به حل مسئله کمک نمایند و با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و یا استفاده از دوچرخه برای حل اسن مشکل تلاش نمایند.
هنگامی که پیش بینی می شود که وضعیت آلودگی هوا، در حال افزایش است و ممکن است که خطرناک شود، جلسه ای تحت عنوان “جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران” تشکلی می شود که وظیفه آن تلاش برای ارائه راه حل، تصمیم گیری در رابطه با تعطیلی مدارس و دانشگاهها، تغییر ساعات کاری ادارات و … می باشد.
اما این جلسه از چه اشخاص و ارگانهایی تشکلی شده است و وظیفه اصلی آن چیست؟ با ما همراه باشید تا با وظایف و عملکرد جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران آشنا شوید.
در رابطه با جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران چه می دانید؟
نمایندگان ۸دستگاه در استان تهران اعضای اصلی کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا هستند که در این میان وزارت بهداشت، شهرداری تهران، وزارت کشور، سازمان حفاظت محیطزیست، پلیس راهور، اورژانس، وزارت آموزش و پرورش و استانداری تهران نقش اصلی در تصمیمگیریهای مرتبط با آلودگی هوا را ایفا میکنند. همین کارگروه است که براساس یک پیشنهاد و رایگیری جمعی اعلام میکند که کدام روزهای تهران بهدلیل آلودگی هوا تعطیل باشد. ارزیابی اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران مشخص کرده که تعداد روزهای آلوده در یکماه گذشته ۱۹روز بود که ۷روز از این تعداد شرایط ناسالم برای گروههای حساس بود و ۱۲ روز دیگر، تهران در دیماه ۱۴۰۱در شرایط ناسالم برای تمامی گروهها قرار داشت. آمار شرکت کنترل کیفیت هوای تهران مشخص میکند که دیماه امسال شهروندان تهرانی روزهای آلوده بیشتری را نسبت به دیماه سال گذشته تجربه کردند؛ تا جایی که ۱۲روز برای تمامی گروهها آلوده بود؛ درحالیکه سال گذشته در این ماه هیچ روز آلودهای برای تمامی گروهها ثبت نشده بود، اما کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا چگونه به نتیجه میرسد که روزهای آلوده را برای دانشجویان و دانشآموزان روزهای ممنوعه و تعطیل اعلام کند؟ روزنامه همشهری این موضوع را با نمایندگان ۳دستگاه اصلی حاضر در کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا بررسی کرده است.
علیرضا مزینانی، دبیر کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا
پس از آنکه سازمان هواشناسی اعلام وضعیت هوا را در روزهای آلوده منتشر میکند، دانشگاه علومپزشکی شهیدبهشتی به نمایندگی از وزارت بهداشت در کمیته اضطرار آلودگی هوا با توجه به وضعیت جوی و آلودگی با ارسال نامهای به اداره حفاظت محیطزیست استان تهران، درخواست تشکیل جلسه میدهد و اداره کل محیطزیست استان تهران بلافاصله به دستگاههای حاضر در کارگروه موضوع را مکتوب اعلام میکند. جلسات در استانداری تهران تشکیل میشود. نمایندگان حدود ۱۶دستگاه شامل اورژانس، شهرداری، معاونت عمرانی استانداری، نماینده وزارت صمت، آموزشوپرورش و… نیز در این جلسه حاضر میشوند. اگر شاخص آلودگی هوا بالای ۱۵۰باشد و سکون جوی و وضعیت آلودگی تا ۴۸ساعت ادامهدار باشد، پیشنهاد تعطیلی مدارس و دانشگاهها ارائه میشود و اعضا با رایگیری تصمیم میگیرند که مدارس و دانشگاهها تعطیل شوند. اگر شاخص آلودگی به بالای ۲۰۰برسد، آنوقت پیشنهاد تعطیلی ادارات، دستگاهها، مدارس و دانشگاه نیز مطرح میشود که در آنصورت پیشنهاد تعطیلی از سوی کمیته اضطرار آلودگی هوا باید به تأیید رئیسجمهوری یا معاون اول ایشان برسد. تمام کارهای کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا براساس دستورالعمل انجام میشود. وزارت بهداشت و دانشگاه علومپزشکی هستند که باید پیشنهاد تشکیل جلسه را بدهند، آنها هستند که به این نتیجه میرسند هر اندازه مواجهه مردم با آلودگیها کمتر باشد، به نفع سلامت جامعه است. البته تصمیمگیریهای کارگروه تنها مربوط به تعطیلی مدارس و دانشگاهها نیست که تعطیلی فعالیتهای عمرانی یا برقراری طرح زوج و فرد نیز در این تصمیمگیریها وجود دارد. در حد پیشدبستانی، دانشآموزان و دانشگاهها نمایندگان آموزش و پرورش و بهداشت توضیح میدهند و بعد رأیگیری میشود و آنجا رأی میدهند که مثلا مدارس یا دانشگاه غیرحضوری باشد یا کلا تعطیل شود.
مهدی کمری، نماینده دانشگاه علومپزشکی در کارگروه اضطرار آلودگی هوا
آییننامه اجرایی ماده ۳تبصره ۳قانون هوای پاک برای شرایط اضطرار نوشته شده و به محض اینکه سازمان هواشناسی اخطاریههای پایداری جوی اعلام کند، شاخصها و ایستگاههای آلودگی هوا را رصد میکنیم و درخواست تشکیل جلسه کارگروه را به دبیرخانه که اداره محیطزیست استان تهران است میدهیم. جلسات نیز در استانداری تهران برگزار میشود. کارگروه ۸عضو رسمی دارد و هر عضو هم حق رأی دارد. وزارت بهداشت در این کارگروه براساس سلامت مردم و با توجه به اینکه مدافع سلامت مردم است، پیشنهادهای مرتبط با تشکیل جلسات و اعلام تعطیلی را مطرح میکند. در این پیشنهادها مواردی در نظر هستند که کمتر به سلامت مردم آسیب برساند. آلودگی هوا جان مردم را به خطر میاندازد. بنابراین باید ۲تصمیم گرفته شود؛ یکی کاهش انتشار آلودگی که در شرایط اضطرار نمیتوان کار چندانی برای آن انجام داد و دیگری کاهش مواجهه مردم با آلودگی هواست که تعطیلی مدارس به همین دلیل اتفاق میافتد. قانون این اختیار را به ما داده که وقتی شاخص آلودگی به بیش از ۱۵۰رسید مدارس را تعطیل کنیم. برآورد سالانه مرگ ناشی از آلودگی هوا که هر سال توسط وزارت بهداشت انجام میشود تخمین زده که سالانه ۶۴۰۰مرگ بهدلیل آلودگی هوا در تهران ثبت میشود. آلاینده اصلی در تهران ذرات معلق کمتر از ۲و نیم میکرون است که از طریق ریه وارد جریان خون میشوند و بیماریهای مهمی را ایجاد میکنند. سکتههای مغزی و قلبی بیشترین میزان مرگومیر را در آلودگی هوا ثبت میکنند. میزان مراجعات به اورژانس نیز در روزهای آلوده افزایش مییابد و ۱۵درصد زنگخور اورژانس را بالا میبرد.
سیدمحمدمهدی میرزاییقمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا و عضو کمیته اضطرار
یکی از اعضای کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا شهرداری تهران است که شرکت کنترل کیفیت هوا بهعنوان نماینده شهرداری در جلسات حضور دارد. رئیس کارگروه اضطرار آلودگی هوا استاندار تهران و دبیر کارگروه هم مدیرکل محیطزیست استان است. اگر هوا وارد شرایط بحرانی شود، براساس پیشبینی وزارت بهداشت موارد اعلام میشود و دبیر کارگروه نسبت به برگزاری جلسه اقدام میکند و نخستین جایی که از او درخواست نظر میشود، مدیرکل هواشناسی استان است که باید بیاید و پیشبینی وضعیت هوا را مطرح کند، ولی متأسفانه این سازمان مدل پیشبینی آلودگی هوا ندارد و تنها جایی که این امکان را دارد، شرکت کنترل کیفیت هواست. پیشبینی جوی و پیشبینی آلودگی هوا ۲مقوله کاملا متفاوت هستند. سازمان هواشناسی پیشبینی جوی را انجام میدهد، ولی این اقدام بهمعنای پیشبینی آلودگی هوا نیست که بتوان برای روزهای عادی شاخص کیفی هوا را پیشبینی کرد. قانونگذار تأکید کرده است که سازمان هواشناسی موظف است مدل پیشبینی آلودگی هوا داشته باشد و زمان آنرا هم ۹۶ساعت آینده مشخص کرده است، ولی در کشور تنها جایی که این مدل پیشبینی را دارد، شرکت کنترل کیفیت هواست؛ لذا در جلسات کمیته اضطرار وضعیت لحظهای و ۲۴ساعته را اعلام میکنیم. البته ابتدای جلسات کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا، سازمان هواشناسی پیشبینی پایداری جوی را اعلام میکند. یکی از دلایل کاهش آلودگی هوا البته ناپایداری جوی و وزش باد است. شرکت کنترل کیفیت هوا نیز تحلیل و پیشبینی وضعیت آلودگی هوا را انجام میدهد و بعد از آن تصمیمگیری میشود. در نهایت جمعبندی با استاندار بهعنوان رئیس جلسه است.