شاخص آلودگی هوای خراسان رضوی مشهد

به دلیل واقع شدن مرقد مطهر امام رضا، امام هشتم شیعیان، در شهر مشهد، هر ساله دلدادگان این حضرت از سراسر ایران و جهان، عازم این شهر می شوند. یکی از مهمترین مسائلی که این کلان شهر، در سالهای اخیر با آن دست به گریبان است، مسئله آلودگی هوا است. علاوه بر حضور خودروهای بسیار در خیابان های این شهر، حضور کارخانجان و صنایع متفاوت هم مزید بر این آلودگی شده است، به گونه ای که هم شهروندان مشهدی و هم مسافران از وضعیت آلودگی هوای این شهر شکایت دارند.

آلودگی هوا یکی از معضلاتی است که نه تنها کلان شهرهای ایران، بلکه تمامی کلان شهرهای جهان با آن روبه رو هستند. به همین علت دسترسی هرچه سریعتر به راهکارهای درست و اصولی برای مهار این آلودگی ها لازم و واجب به نظر می رسد.

در ادامه ابتدا به بررسی هوای مشهد در روزهای اخیر خواهیم پرداخت و پس از آن علل آلودگی هوای شهر مشهد را مورد بررسی قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید.

متوسط

کیفیت هوا به طور کلی برای بیشتر افراد مناسب است. البته، گروه‌های حساس ممکن است بر اثر فعالیت بلند-مدت دچار نشانه‌های جزیی تا متوسط شوند.

بررسی علل آلودگی هوای مشهد

تداوم آلودگی هوای مشهد همزمان با استمرار خشکسالی منجر به افزایش ذرات غبار در هوای تنفسی، فعال شدن زودهنگام کانون‌های بحرانی گرد و غبار، افزایش عوارض رفت و آمد بی‌وقفه صد‌ها هزار دستگاه خودرو در مشهد شده است.

علاوه بر آن افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی همچون مازوت در نیروگاه‌های برق مشهد به حدی رسیده که دیگر نمی‌توان آلودگی هوا را برای شهروندان مشهدی میهمان ناخوانده توصیف کرد، زیرا این شهر بطور پیوسته مورد هجوم انواع آلاینده‌های هوا قرار گرفته است.

بررسی‌های کارشناسی، خودرو‌های شخصی و عمومی را عامل ۶۵ درصد آلودگی هوای مشهد نشان می‌دهد، عاملی که ناشی از رفت و آمد روزانه افزون بر یک و نیم میلیون دستگاه خودرو در مشهد است.

فعالیت شدید و بی‌سابقه ۲ کانون خارجی تولید و انتشار وسیع گرد و غبار در شمال و شرق مشهد شامل بیابان قره‌قوم در ترکمنستان و دشت خشکیده هرات در افغانستان همراه با کانون غبارخیز داخلی سرخس نیز به عنوان عوامل طبیعی و غیرقابل رویارویی به جمع عوامل آلودگی هوای مشهد پیوسته‌اند.

بر اساس آخرین ارزیابی تخصصی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، ۳۰ کانون تحت تاثیر فرسایش بادی با گستره ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار در استان ۱۱ میلیون و ۷۵۰ هزار هکتاری خراسان رضوی وجود دارند، کانون‌های طبیعی بحران‌آفرینی که تا پیش از مطالعات کارشناسی اخیر شمار آن‌ها ۱۶ کانون با گستره یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار تخمین زده می‌شد.

سه تیپ طبیعی بر اساس نوع کارکرد از منظر کارشناسی به عنوان کانون‌های تحت تاثیر فرسایش بادی وجود دارند که شامل مناطق بحرانی مولد ریزگرد و غبار، محدوده‌های انتقال و همچنین مناطق میزبان غبار و ریزگرد هستند

بر این اساس مناطق بحرانی تحت فرسایش بادی و مدیریت آن‌ها به منظور جلوگیری از تولید غبار و گرد از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردارند.

پیش تر وسعت مناطق بحرانی تحت تاثیر فرسایش بادی در خراسان رضوی ۷۵۰ هزار هکتار بود که هم‌اینک گستره آن از یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار نیز فراتر رفته است.عملیات مدیریت مناطق بحرانی در خراسان رضوی تاکنون با ایجاد جنگل طبیعی و عملیات بیابان‌زدایی در پهنه ۵۷۰ هزار هکتاری انجام شده است.

ایجاد کانون‌های عظیم فرسایش خاکی و توفان‌خیز طی چند سال اخیر و وقوع پدیده گرد و غبار در خراسان رضوی اکنون به معضل جدی زیست‌محیطی تبدیل شده که زندگی مردم را نیز تحت تأثیر قرار داده است. وقوع توفان گرد و غبار در مناطق خشک سبب افزایش ذرات معلق شده که آثار منفی بر سلامت مردم دارد و به گفته کارشناسان در برخی موارد گرد و غبار موجب انتقال باکتری‌ها، ویروس‌ها و حتی قارچ‌های بیماری‌زا می‌شود.

نباید از نظر دور داشت که مصرف مازوت در نیروگاه توس مشهد نیز از مهمترین عوامل آلایندگی هوای این کلانشهر است که به دلیل قرار گرفتن بر سر راه وزش باد ورودی به مشهد ازنظر توپوگرافی و جغرافیایی می‌تواند به عامل جدی برای آلودگی هوای این شهر تبدیل شود و شواهد نیز گویای افزایش ۳۰ درصدی مصرف مازوت در این نیروگاه است.

مشهد رکورددار بیشترین وارونگی هوا

او با بیان اینکه مشهد تنها کلانشهر کشور است که سالانه ۳۲۲ روز تجربه وارونگی هوا یا اینورژن را دارد، گفت: بیشترین روز‌های دارای اینورژن در مشهد طی فصول زمستان و بهار رخ می‌دهد.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: در فصول سرد اغلب در ساعات اولیه صبح به دلیل کمبود وزش باد، وارونگی هوا شدیدتر است و ارتفاع وارونگی هوا در مشهد طی این ساعات به ۱۲۰۰ متر می‌رسد.

همتی گفت: مصرف روزانه بنزین در مشهد بین سه تا ۳.۵ میلیون لیتر است که حاصل رفت و آمد دستکم یک میلیون خودرو و ۴۰۰ هزار موتورسیکلت است که عامل اغلب آلودگی هوا محسوب می‌شود.

او گفت: سهم وسایل نقلیه در آلودگی هوای مشهد ۶۴ درصد است که امسال خشکسالی و پدیده گرد و غبار نیز به عامل جدی در این زمینه تبدیل شده است.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با اشاره به شرایط جغرافیایی مشهد و وضعیت منطقه از نظر جریانات هوا گفت: جریان هوا از طریق ارتفاعات بینالود به مشهد می‌رسد و از طرف غرب و شمال غرب هم جریان آلودگی صنایع موجب می‌شود در شرایط اینورژن شاهد انباشت آلودگی در لایه‌های تنفسی باشیم.

نیروگاه توس مشهد مازوت نسوزاند

آلودگی هوای مشهد آنقدر افزایش یافته که آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی امام جمعه مشهد نیز در خطبه‌های نماز جمعه در مورد این وضعیت به مسئولان و متولیان هشدار داد و گفت: مسئولان ما باید در این زمینه اقدام کنند و با آلودگی هوا مقابله داشته باشند.

وی گفت: حل این مشکل خیلی ساده است، مشهد شهری است که در مسیر باد شمالی قرار دارد، اما در این مسیر، نیروگاه توس قرار گرفته و به جای گاز، مازوت می‌سوزاند و دود مازوت این نیروگاه وارد شهر می‌شود لذا باید به این نیروگاه گاز رسانده شود تا مازوت مصرف نکند تا این آلودگی ایجاد نشود.

امام جمعه مشهد گفت: در مشهد کمبود گاز نداریم و بسیاری از استان‌های دیگر از گاز مشهد استفاده می‌کنند لذا نیروگاه توس باید از سوخت گاز استفاده کند، مازوت سوزی نیروگاه توس مشهد تهدیدی برای سلامت و جان مردم است.

افزایش ۳۰ درصدی مصرف مازوت نیروگاه‌های خراسان رضوی

علی‌اصغر اصغری مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی گفت: طی هفت ماه امسال بیش از ۸۵۰ میلیون لیتر فرآورده مایع به نیروگاه‌های زیرپوشش این منطقه ارسال شده که نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۰ درصد افزایش داشته است.

او گفت: در راستای تامین سوخت ذخیره دوم نیروگاه‌ها برای فصل زمستان و حداکثر مصرف در نیروگاه‌های خراسان رضوی، با پیش‌بینی‌های انجام شده تحویل نفت گاز به نیروگاه‌های خراسان رضوی به موقع انجام می‌شود.

مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی موجودی سوخت مایع در نیروگاه‌ها و ذخیره سازی آن‌ها را مطلوب خواند و گفت: امسال موجودی نفت گاز نیروگاه‌های خراسان رضوی نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته که رضایت بخش است.

 اصغری گفت: منطقه خراسان رضوی ۶ نیروگاه مشهد، شریعتی، مپنا، شمس سرخس، خیام نیشابوری و نیروگاه طوس را زیر پوشش دارد.

تخلیه سالانه ۲۱۹ هزار تُن خاک در هوای خراسان رضوی

همتی مدیرکل سابق محیط زیست خراسان رضوی با بیان اینکه ۲ برابر شدن کانون‌های بحرانی گرد و غبار ۲۲ شهرستان خراسان رضوی را گرفتار کرده است، گفت: سالانه ۲۱۹ تن خاک از محل کانون‌های گرد و غبار خراسان رضوی وارد هوای این استان می‌شود که تهدیدی برای سلامت مردم است.

او گفت: براساس مطالعات منشاء یابی انجام شده در حوزه کانون‌های گرد و غبار، این کانون‌ها پراکنش بسیار در خراسان رضوی دارند، اما کانون‌های بحرانی استان در شهرستان‌های سبزوار، گناباد، رشتخوار، خواف و تایباد است که ۲.۵ میلیون هکتار از مجموع ۳.۳ میلیون هکتار عرصه‌های تحت تاثیر فرسایش بادی خراسان رضوی را شامل می‌شوند.

مدیرکل سابق محیط زیست خراسان رضوی با بیان اینکه در چهار سال گذشته به ارزش ۴۲ میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال اقدامات پیشگیرانه در مناطق زیرپوشش محیط زیست خراسان رضوی برای حفظ خاک و پوشش گیاهی انجام شده است گفت: کاشت گیاهان سازگار با کم آبی در کانون‌های بحرانی گرد و غبار، احیای دریاچه بزنگان و رودخانه تجن، اقدامات بیولوژیک، مدیریت زیست بومی و آبیاری بخشی از این اقدامات بوده است.

همتی گفت: از جمله عوامل موثر در ضعف اجرای برنامه‌های مورد نظر کمبود منابع مالی است.