بررسی تاریخی علت آلودگی هوای خوزستان از گذشته تا کنون

یکی از اخبار بد و غم انگیزی که این روزها شاهدش هستیم، مسئله بحران آب در خوزستان است. خوزستان و اهواز همیشه از لحاط آلودگی هوای ناشی از ریزگردها و گرد و غبار تیتر اول اخبار بوده اند، اکنون تصور کنید که بحران آب به بحران هوا اضافه شده است … . مردم غیور خوزستان، در طول هشت سال دفاع مقدس، جانانه از مرز و کیان کشور خود حمایت نمودند. آیا این شرایط سخت و دردناک شایسته این مردم است؟

آب و هوا و برق، اولین امکانات لازم برای زندگی هستند که هر دولتی باید برای مردمش فراهم کند. برنامه ریزی در سطح کلان کشور، بایستی در راستای آسایش و راحتی مردم انجام پذیرد.

امروز در نظر داریم تا آب و هوای خوزستان را از گذشته تا به امروز مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم ریشه این بحران هوا از کجاست و آیا می توان راه حلی برای مرتفع نمودن این بحران و مشکل داشت؟

مطالعه وضعیت٢٠ سال گذشته

با اینکه پرآب‌ترین رودخانه‌های کشور در استان خوزستان قرار دارند و باعث رونق گرفتن کشاورزی در مناطق مجاور این رودخانه‌ها شده‌اند، شرایط خشکسالی دهه اخیر و کاهش نزولات آسمانی، سدسازی روی رودخانه‌ها و مهار آب آنها و کاهش حقابه مناطق پایین‌دست باعث خشک و کم‌آب شدن تالاب‌های طبیعی استان، تبدیل زمین‌های کشاورزی به زمین‌های خشک و بیابانی و در نتیجه ایجاد و توسعه کانون‌های تولید گردوخاک در استان خوزستان شده است.

در این مناطق کاهش رطوبت سطحی و شور شدن زمین و در نتیجه نفوذ آب‌های زیرزمینی به خوبی دیده می‌شود. نفوذ آب‌های زیرزمینی و تبخیر آن در اثر خاصیت موئینگی سبب تبلور نمک در فضای خالی بین ذرات خاک و متلاشی شدن بافت خاک شده است. به طور معمول توفان‌های گردوخاک خوزستان به دو صورت گسترده و محلی هستند. در حالت اول به علت ایجاد گرادیان فشاری مناسب در مناطق غربی و جنوبی کشور عراق، توفان‌های گردوخاک، تولید، گسترش و وارد کشور ایران می‌شوند. توفان‌های گردوخاک غلیظ با شرایط مساعد صعود، گاهی تا مناطق مرکزی ایران نیز نفوذ کرده و باعث کاهش دید افقی شهرهای فلات مرکزی ایران می‌شوند. این توده‌های گردوخاک یا در جلوی جبهه سرد یا در پشت آن تشکیل شده و به طور معمول از شدت و گستردگی بالایی برخوردار هستند. غالبا ورود سامانه‌های دینامیک و بارش‌زا به کشور عراق در صورت پایین بودن رطوبت و بارش، شرایط مناسبی برای تولید توفان‌های گردوخاک وسیع و گسترده ایجاد می‌کنند.

بررسی تاریخچه ریزگردها نشان می‌دهد نخستین واقعه توفان گردوخاک در منطقه جنوب غرب ایران و کشور عراق در بین سال‌های ١٣۶٣ تا ١٣۶٧ گزارش شده است. تا سال ١٣٨٠ این پدیده گذرا بوده است، اما در سال‌های بعد، این پدیده به تدریج در شهرهای جنوبی و غربی کشور گسترش یافته به طوری که از سال ١٣٨٧، ١٨ استان کشور را فرا گرفته. اما ماهیت ریزگردهایی که همه تنها نامی از آنها شنیده‌اند، چه ترکیباتی دارد؟ بررسی آمار مربوط به توفان‌های گرد و خاک در استان خوزستان نشان می‌دهد ترکیب شیمیایی این گردوخاک‌ها در برخی موارد شامل فلزات سنگین با مقادیر بسیار بیشتر از حد مجاز است که برای سلامتی انسان‌ها بسیار خطرناکند.

بررسی وضعیت آلودگی هوا در چند سال اخیر

در ادامه وضعیت آلودگی هوای خوزستان را از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ بررسی می کنیم. تمامی این مطالب عیناً از اخبار آن روزها بیان شده اند. آیا گذشت ده سال کافی نیست تا این مشکل بحرانی حل شود؟

۵ آذر ۱۳۹۲

در حالی که اخبار منتشر شده درباره وضعیت هوای استان خوزستان همچنان نگران کننده است روز یکشنبه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم با تشکیل جلسه ای، آلودگی هوای خوزستان را مورد بررسی قرار داد. شهلامیرگلو بیات، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اشاره کرد که علت اصلی مشکل هوای خوزستان همچنان نامعلوم است. نامعلوم ماندن علت آلودگی هوای استان خوزستان طی یک ماه گذشته در حالی است که از ابتدای هفته جاری دستگاه های پایش ذرات معلق در استان نصب شده است.

۲۵ بهمن ۱۳۹۳

۲۵ مهر ۱۳۹۵

۱۰ تیر ۱۳۹۶

“ریزگردهای داخلی و خارجی نفس اهواز را برید”

«١٧سال خشکسالی، ١٧سال ریزگرد، خوزستان محروم نیست، مظلوم است»، «با کابوس خوزستان چه باید کرد؟»، «انعقاد تفاهمنامه برای مقابله با ریزگردها در خوزستان»، «آغاز مقابله ضربتی با ریزگرد‌ها در خوزستان»، «ریزگرد خانگی بلای جان خوزستان»، «اعتبار مقابله با ۴١ هزار هکتار کانون ریزگرد درخوزستان کامل تامین می‌شود»، «مشکلات مردم خوزستان «عذاب الهی» است یا ناکارآمدی دولت‌؟» چند سالی است که ریزگردها نام خوزستان و شهرهای دیگر جنوب ایران را با هر بهانه‌ای به صدر اخبار می‌کشانند و نام خوزستان در کنار پدیده ریزگردها برای رسانه‌ها تیترهایی می‌سازند که در پس آنها می‌شود مردمانی را دید که نفس‌شان تنگ شده از حجم آلودگی هوا و تبعاتی که به همراه دارد. زندگی در شهرهای جنوبی ایران هر روز سخت‌تر می‌شود. سال گذشته بود که قطع برق هم به تمام مشکلات عدیده اهالی جنوب اضافه شد. همزمان با گرم‌تر شدن هوا در تابستان کم‌سابقه ایران، جنوبی‌ها دمای نزدیک به ۵٠ درجه را بدون برق و امکان استفاده از وسایل سرمایشی می‌گذرانند. ریزگردها چند سالی است که بلای جان مردم جنوب ایران شده‌اند و نفس‌شان را تنگ کرده‌اند، هر بار دلیلی برای بروز این پدیده عنوان می‌شود و راهکاری ارایه. کارشناسان معتقدند عامل عمده بروز ریزگردها خارج از ایران است، اما راهکارهایی هم برای مقابله با این پدیده در کانون‌های بروز ریزگرد در داخل کشور به کار گرفته شد و دولت هم از طرح‌های ارایه شده برای حل معضل ریزگردها در شهرهای جنوبی حمایت کرد، هر چند انتقاداتی هم به این اجرای طرح‌های دولت برای حل این معضل وارد است، اما هنوز هم کارشناسان امر معتقدند کانون اصلی ریزگردها خارج از ایران قرار دارد.

۱۲ بهمن ۱۳۹۶

اهواز بوی خاک می‌دهد. اینجا در هر خانه و خیابان و مغازه و تاکسی، حرف‌ها و گلایه‌ها درباره یک چیز است؛ گرد و غبار و گرد و غبار. روی بنرهای بزرگ اتوبان، روی شیشه ماشین‌ها، روی میوه‌ و روی هر چیزی که فکرش را بکنید لایه‌ای از خاک نشسته. صدای سرفه را هم به خاک اضافه کنید؛ در اهواز هرجا که باشید، صدای سرفه را خواهید شنید؛ از هر چند نفری که با آنها حرف می‌زنید یکی با صدای گرفته و خشدار می‌گوید که دیر یا زود از اهواز فرار خواهد کرد. مثل بهروز ۴۰ ساله که می‌خواهد با ۱۰ سال سابقه کار همه چیز را رها کند و در برود: «مثل جنگ‌زده‌ها می‌خواهم کوچ کنم و از صفر شروع کنم. اهواز دیگر جای زندگی نیست.»

۲۴ بهمن ۱۳۹۶

۲۸ دی ماه ۱۳۹۸

جلسه کارگروه آلودگی هوای شهرستان اهواز، شامگاه شنبه در سومین روز از «هفته هوای پاک» با حضور صنایع آلاینده این شهرستان، در سالن جلسات استانداری برگزار شد.

در این نشست آمارهای ارائه شده از تحقق تعهدات شرکت‌های نفتی و بهبود وضعیت آلایندگی آنها در اهواز، با واکنش مسئولان و کارشناسان محیط زیست و اساتید دانشگاه روبه رو شد.

طبق طرح جامع آلودگی هوای اهواز مهمترین عامل آلودگی هوای این کلانشهر صنایع به ویژه صنایع نفتی است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خوزستان در این نشست با اشاره به مغایرت آمارهای ارائه شده درباره تعهدات شرکت‌های نفتی در زمینه کاهش آلودگی هوا، خواستار شفاف‌سازی دبیرخانه کارگروه مقابله با آلودگی هوای استان در این باره شد.

فاضل عبیات با اشاره به اختلاف موجود در گزارش‌هایی که از عوامل آلودگی هوای اهواز ارائه ‌شد، افزود: در حال حاضر درباره میزان سوزاندن گازهای همراه نفت (فلرینگ)، بنزین یورو۴، اقدامات فولاد، شرکت کربن بلک و تنگی نفس‌های پاییزه در اهواز اختلاف نظر داریم که باید این آمارها روشن شود.

وی اضافه کرد: آلودگی هوا مساله مهم و حساسیت برانگیزی است و انتظار داشتیم این نشست در فضای چالشی‌تری برگزار شود، زیرا چالش‌ها باعث برانگیختن اهتمام نسبت به آن مساله می شود و هفته هوای پاک نیز برای برانگیختن حساسیت و تذکر مسئولیت‌های اجتماعی در راستای حفاظت از محیط زیست است.

۲۵ دی ۱۳۹۹

نشست کارگروه کاهش آلودگی هوای خوزستان، شامگاه چهارشنبه در سالن اجتماعات اداره کل مدیریت بحران استانداری خوزستان، در حالی برگزار شد که شهرهای صنعتی استان به ویژه اهواز، از ابتدای دی ماه شاهد وقوع پدیده وارونگی دما و تشدید آلودگی هوا بوده‌اند.

هوای شهر اهواز از آغاز زمستان، تقریبا هر روز در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داشته که بر اساس قانون هوای پاک، نیازمند تصمیم گیری‌های کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا بوده است.

اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان پیش از این، مهمترین آلاینده این روزها را غبار با اندازه ۲.۵ میکرون (PM۲.۵) اعلام کرده که منشاء آن صنایع بوده‌اند.

سوزاندن مازوت در نیروگاه‌های خوزستان به ویژه نیروگاه رامین (در شمال اهواز) از مهمترین عوامل تشدید آلودگی در این روزها معرفی شده، اما این مساله در کارگروه کاهش آلودگی هوا مورد بحث قرار نگرفت.

مدیرعامل این نیروگاه و مدیرعامل شرکت گاز نیز از غایبان این نشست بودند تا وضعیت مازوت سوزی در ماه‌های سرد تعیین تکلیف نشده، باقی بماند.

جانشین استاندار خوزستان در کارگروه کاهش آلودگی هوا در این نشست، آلودگی هوا را یکی از معیارهای جامعه برای ارزیابی عملکرد مدیران دانست و گفت: شهروندان اهوازی با آلودگی هوا روبرو هستند و مدیران را در نحوه برخورد با پدیده‌ای که سلامت مردم را به خطر می‌اندازد، ارزیابی می‌کنند.

سوم فروردین ۱۴۰۰

بنا بر اعلام مرکز کنترل و پایش محیط زیست، شاخص کیفی هوای امروز در شهر اهواز  ۱۵۵  AQI است که نشان دهنده وضعیت ناسالم برای همه گروه‌های سنی است.

درشرایط ناسالم، افراد مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج ازمنزل خودداری کنند و افراد دیگر باید فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل را کاهش دهند.

همچنین هوای شهر شادگان با ۱۰۶ AQI  در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس است.

۲۶ فروردین ۱۴۰۰

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، وضعیت آلودگی هوا و گرد و غبار در سال ۹۹ در اهواز را تشریح کرد و گفت: بر اساس گزارش ایستگاه‌های پایش هوای اهواز در سال ۹۹ از وضعیت گرد و غبار با اندازه ۱۰ میکرون (PM۱۰) هوای این شهر ۱۹ روز در شرایط پاک و ۲۸۹ روز هوا در شرایط قابل قبول (سالم) بوده است.

محمد جواد اشرفی افزود: در همین زمان هوای اهواز، ۵۲ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس، چهار روز در شرایط ناسالم و ۲ روز در شرایط بسیار ناسالم بوده و در این سال شرایط خطرناک گرد و غبار نداشتیم.

وی با اشاره به روند افزایشی گرد و غبار نسبت به ۹۸، اضافه کرد: در سال ۹۸ اهواز، ۱۵ روز شرایط هوای پاک، ۳۰۴ روز هوای قابل قبول (سالم)، ۳۹ روز شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس، ۶ روز شرایط ناسالم و یک روز شرایط بسیار ناسالم را تجربه کرده است.

اشرفی توضیح داد: سال ۹۸ یک سال استثنایی از نظر بارش بود که باعث شد کانون‌های داخلی گرد و غبار تا حدودی کنترل شود و مواردی که رخ داده بیشتر ناشی از کانون‌های خارجی گرد و غبار بوده است.

وی افزود: به طور کلی در ۲ سال گذشته به دلیل بارندگی، مدیریت آب در حوزه تالاب‌ها و برنامه‌های نهالکاری، تعداد روزهای گرد و غباری اهواز به نسبت سال‌های ۹۵ و ۹۶، کاهش چشمگیری داشته که برای شهروندان نیز ملموس بوده است.